Veni-beurs voor Politicoloog Alberto López Ortega

Delen

18 juli 2024

Politicoloog Alberto López Ortega van de Vrije Universiteit Amsterdam ontvangt een Veni-financiering van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Hij krijgt deze beurs voor zijn onderzoeksproject: 'Selectively (il)liberal citizens'.

Waarom zijn steeds meer West-Europeanen voorstander van LGBT+-rechten en gendergelijkheid, terwijl ze tegelijkertijd op extreemrechtse partijen stemmen die tegen deze principes zijn? López Ortega introduceert een innovatief theoretisch en methodologisch raamwerk om te verklaren hoe etnische identiteiten de steun van burgers voor liberale waarden en hun stem op extreemrechtse partijen beïnvloeden.

Met geavanceerde methoden zoals AI-visuele experimenten die realistische scenario's nabootsen, legt hij het causale mechanisme bloot waarmee democratische normen worden ondermijnd, terwijl tegelijkertijd direct toepasbare strategieën worden ontwikkeld om liberale waarden te versterken. In samenwerking met een internationale organisatie voor LGBT+-rechten zullen deze strategieën worden geïmplementeerd.

Doel van het onderzoeksproject

Het doel van het onderzoek is om de subtiele en vaak verborgen vormen van vooroordelen tegen gemarginaliseerde groepen aan te pakken, zelfs in samenlevingen die aanzienlijke vooruitgang hebben geboekt op het gebied van burgerrechten. López Ortega zal AI-gegenereerde video's ontwikkelen die content manipuleren om levensechte scenario's na te bootsen binnen een gecontroleerde omgeving. Deze video's vormen de basis van een reeks innovatieve experimenten die ontworpen zijn om de ingewikkelde manieren te begrijpen waarop sociale en politieke identiteiten de steun van burgers voor (il)liberaal beleid beïnvloeden.

De AI-gegenereerde video's laten verschillende scenario's zien die alledaagse sociale interacties en politiek discours weerspiegelen. Door specifieke elementen in deze video's te veranderen, kunnen we observeren hoe deelnemers reageren op verschillende stimuli. Een video kan bijvoorbeeld een publiek figuur tonen die een verklaring aflegt over LGBTQ+ rechten en door de context of de identiteit van het publiek figuur te veranderen, kunnen we beoordelen hoe deze variabelen de houding en meningen van kijkers beïnvloeden. Deze experimenten maken gebruik van geavanceerde AI-technologie om een zeer realistische en meeslepende ervaring voor deelnemers te creëren, waardoor we subtiele verschuivingen in hun percepties en gedrag kunnen vastleggen die traditionele onderzoeksmethoden mogelijk missen. Het doel is om inzicht te krijgen in de manier waarop identiteitsgerelateerde signalen de publieke opinie en politiek gedrag beïnvloeden, vaak op manieren die niet direct voor de hand liggen.

Aanpak van het onderzoeksproject

De aanpak van Alberto López Ortega controleert een groot aantal variabelen en isoleert specifieke factoren die veranderingen in attitudes aansturen. Door inzichten uit de politicologie, sociale psychologie en AI-technologie te combineren, wil López Ortega licht werpen op de mechanismen achter identiteitsgebonden polarisatie en de veerkracht van liberale democratische waarden. Dit onderzoek is niet alleen methodologisch vernieuwend, maar ook cruciaal voor het ontwikkelen van strategieën om verborgen vormen van vooroordelen te bestrijden en democratische normen te versterken in een steeds meer gepolariseerde wereld.

Liberale houdingen zijn kwetsbaar

"Met mijn onderzoek hoop ik aan te tonen dat deze zogenaamde liberale houdingen vaak oppervlakkig zijn en sterk beïnvloed worden door de normen van hun in-groups. Dit is een cruciaal inzicht omdat het de traditionele opvatting bestrijdt dat liberale waarden stabiel zijn en diep geworteld in West-Europa. In plaats daarvan stel ik dat deze waarden heel fragiel en voorwaardelijk kunnen zijn", legt López Ortega uit.

Een ander belangrijk aspect van het onderzoek is de kwestie van democratische terugval. Lange tijd dacht men dat toenemende steun voor egalitaire waarden de liberale democratie zou beschermen. López Ortega suggereert echter dat gepolariseerde etnische normen, zelfs als ze liberaal lijken, kunnen leiden tot anti-immigratie attitudes en steun voor leiders die democratische instellingen ondermijnen. Dit is een belangrijke verschuiving in het begrip van hoe democratieën van binnenuit kunnen eroderen.

"Mijn onderzoek is er in essentie op gericht om meer inzicht te krijgen in de paradoxale steun voor onliberaal beleid onder mensen die naar buiten toe liberale waarden belijden. Op die manier kunnen we de onderliggende oorzaken van democratische erosie beter aanpakken en werken aan een meer inclusieve en veerkrachtige samenleving."

"Ik ben erg blij en oprecht verrast dat ik de Veni-subsidie heb ontvangen. Deze prijs is een belangrijke erkenning voor het harde werk en de toewijding die ik in mijn onderzoek heb geïnvesteerd. Het geeft ook een diep gevoel van opluchting, omdat het verkrijgen van financiering altijd een competitief en onzeker proces is. De wetenschap dat mijn onderzoeksvoorstel aansloeg bij de beoordelaars en waardig werd bevonden voor zo'n prestigieuze prijs is een bevestiging. Het ontvangen van de Veni-beurs gaat gepaard met een aanbod voor een assistent hoogleraarschap. Deze dubbele prestatie is een belangrijke mijlpaal in mijn academische carrière. De erkenning van zowel de beurs als de vaste baan versterkt mijn toewijding aan het bevorderen van ons begrip van polarisatie op basis van identiteit en democratische veerkracht", zegt Alberto López Ortega.

Bio

Alberto López Ortega is postdoctoraal onderzoeker aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij is gespecialiseerd in vergelijkende politiek, electoraal gedrag, representatie en publieke opinie. Zijn onderzoek richt zich op twee belangrijke en onderling samenhangende uitdagingen waar moderne democratieën voor staan: identiteitsgebonden polarisatie en de erosie van sociaal-culturele attitudes, in het bijzonder met betrekking tot LGBTQ+ perspectieven in relatie tot de liberale democratie. Hij is ook gespecialiseerd in het begrijpen van discriminatiepatronen tegen LGBTQ+ en andere politieke kandidaten uit minderheden binnen de Europese context. Zijn methodologische expertise ligt in kwantitatieve technieken, met een specifieke nadruk op experimentele enquêtemethoden. In 2025 begint hij als universitair docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Over de Veni onderzoeksbeurs

Veni maakt samen met Vidi en Vici onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma. Veni is gericht op onderzoekers die onlangs gepromoveerd zijn. Binnen het Talentprogramma zijn onderzoekers vrij om hun eigen onderwerp voor financiering in te dienen. Op deze manier stimuleert NWO nieuwsgierigheidsgedreven en vernieuwend onderzoek.