UGent-onderzoek onthult oudste schedel en schedelfragment van Vlaanderen

(28-06-2024) Tijdens de Contactdag Archeologie van de Provincie Oost-Vlaanderen op vrijdag 28 juni werd bekendgemaakt dat de oudste schedel en het oudste schedelfragment van Vlaanderen zijn ontdekt in Ename.

Op de provinciale Erfgoedsite Ename opent op 6 juli een nieuwe tentoonstelling over erfgoedzorg en het erfgoed van Ename. Naar aanleiding daarvan werd onderzoekers van de vakgroep Archeologie gevraagd om mee te werken aan de studie van de prehistorische vondsten aangetroffen bij de aanbouw van een stuw in 2003. Het betreft aardewerk, stenen werktuigen en menselijke resten uit de Neolitische periode (ca. 4300-2000 BC). Dit is de periode van de eerste landbouwers in Vlaanderen.

Nieuwe informatie over de eerste landbouwers

Niet minder dan 14 menselijke resten werden gevonden die uit drie fases van het Neolithicum dateren. De oudste behoren tot de periode van de Michelsbergcultuur (ca. 4300-3800 BC), de jongste gaan terug tot het Finaal Neolithicum en de overgang naar de Bronstijd in het derde millennium en de overgang naar het tweede millennium voor Christus.

"De studie van de menselijke skeletresten toont aan dat het hier gaat om minstens 9 individuen, zowel mannen, vrouwen als kinderen, waaronder een man wiens schedel de meest complete is die tot nu toe in Vlaanderen is opgegraven uit de prehistorische Scheldevallei", zegt professor Isabelle de Groote. "Het gaat hier om gezonde mensen die een dieet aten bestaande uit landbouwgewassen en gedomesticeerde dieren zoals rund, maar die ook nog steeds wilde voedselbronnen aten. We zien geen tekenen van stress of ondervoeding, iets wat nochtans vaak gezien wordt bij Neolithische landbouwers."

Meerdere unieke vondsten

"Door de algemeen zure en droge ondergrond in Vlaanderen zijn slechts weinig skeletresten van mens en dier uit de prehistorie bewaard. Daarom zijn de vondsten van Ename bijzonder interessant en uniek", legt professor Philippe Crombé uit. "Deze vondsten bewijzen dat er nog een groot potentieel aanwezig is in de Vlaamse riviervalleien voor het ontdekken van organische resten uit de prehistorie, die ons meer inzichten kunnen verschaffen in de levenswijze van onze voorouders."

"Op basis van het goed bewaard aardewerk, de gebruikssporen op het materiaal en de bewaarde mensenresten gaat het hier waarschijnlijk om een nederzetting van de eerste landbouwers die langsheen de oever van de Schelde lag", voegt onderzoeker Dimitri Teetaert toe. Hoe die menselijke resten precies op de site in Ename beland zijn is niet helemaal duidelijk, maar de meest voor de hand liggende hypothese is dat ze afkomstig zijn van verstoorde graven aangelegd op of in de nabijheid van een nederzetting. Dit laatste wordt bevestigd door de vele sporen van gebruik op het aardewerk en de stenen gebruiksvoorwerpen.

Topstuk te bewonderen vanaf 6 juli

De schedel, en het bijbehorende onderzoek, en heel wat andere topstukken zijn vanaf 6 juli te bezichtigen in de nieuwe vaste tentoonstelling van Erfgoedsite Ename. Tijdens het (her)openingsweekend op zaterdag 6 en zondag 7 juli kan je dit boeiende UGent-onderzoek gratis gaan bekijken. Er is ook heel wat extra animatie zoals demonstraties en lezingen en een familieparcours.

Voor meer informatie, bezoek www.erfgoedsiteEname.be.

Foto's: copyright Provincie Oost-Vlaanderen