Het linkse Nouveau Front Populaire kan extreemrechts nog steeds dwarsbomen

Uitslag van de eerste verkiezingsronde in Frankrijk (30 juni)

*Samen met zijn bondgenoten komt het RN aan 33%.

Het Franse tweerondensysteem

In tegenstelling tot het Belgische systeem van evenredige verkiezingen, waarbij parlementsleden hun zetel krijgen in verhouding tot het aantal stemmen dat elke lijst krijgt, worden parlementsverkiezingen in Frankrijk bij meerderheid van stemmen gehouden.

Een kandidaat wordt in de eerste ronde verkozen als hij of zij meer dan 50% van de stemmen krijgt. Als geen enkele kandidaat deze drempel haalt, wordt er een tweede ronde georganiseerd tussen de kandidaten die meer dan 12,5% van de stemmen hebben behaald. De kandidaat met de meeste stemmen in deze tweede ronde is verkozen.

Er zijn maar weinig kandidaten die meteen al meer dan 50% van de stemmen krijgen, daarom zijn er twee rondes gepland. Alles hangt nog af van de tweede ronde, de mobilisatie en het momentum errond, en of kandidaten zich al dan niet terugtrekken - dat wil zeggen dat ze niet meedoen aan de tweede ronde en oproepen om op een ander te stemmen om extreemrechts te blokkeren. De tweede ronde vindt plaats op zondag 7 juli.

Macron en co. verslagen

In de afgelopen 7 jaar heeft Emmanuel Macron een asociaal en autoritair beleid gevoerd. Hij minachtte het volk, vergrootte de ongelijkheid en gaf cadeautjes aan de allerrijksten. Hij verhoogde de pensioenleeftijd ondanks het verzet van een grote meerderheid van de bevolking. Hij schafte de belasting op grote vermogens af, liet het platteland in de steek en trad hard op tegen de gelehesjesbeweging (lees hier onze analyse). Dit beleid werd op 30 juni zwaar afgestraft: met amper 20% van de stemmen is de partij van de president ingestort. Haar relatieve meerderheid in de Assemblée nationale (het Franse parlement) is ze kwijt.

Met zijn autoritaire beleid, zijn grenzeloze aanvallen op de vakbonden en radicaal links, en zijn legitimering van de extreemrechtse agenda, heeft Macron het RN tot zijn belangrijkste tegenstander gemaakt. Het RN staat klaar om het stokje van hem over te nemen. De ontbinding van de Assemblée nationale en de verkiezingsuitslag zijn een verpletterende nederlaag voor het presidentiële kamp, dat volledig verslagen is. Zeven jaar Emmanuel Macron heeft de voedingsbodem gecreëerd voor de opkomst van extreemrechts. In 2017 en 2022 rechtvaardigde Macron zijn verkiezing tot president van Frankrijk als een manier om "extreemrechts te stoppen". Nu blijkt hij juist het opstapje te zijn geweest.

Het RN maakt gebruik van de afkeer van de bevolking voor Macron en de groeiende steun van een deel van het establishment.

Het RN spon garen bij de afkeer voor het beleid van Macron en de groeiende steun van een deel van het Franse establishment om vooruitgang te boeken. Samen met haar bondgenoten won de partij bijna 33% van de stemmen en werd ze de leidende partij in de eerste ronde. Het RN kan op 7 juli een absolute meerderheid halen.

Hoe dichter het RN bij de macht komt, hoe meer de partij afziet van de sociale maatregelen in haar programma, zoals het intrekken van Macrons pensioenhervorming of het afschaffen van de btw op essentiële goederen. Het RN sluit zich steeds meer aan bij de economische visie van Macron, die bestaat uit cadeautjes geven aan de allerrijksten en aan grote bedrijven. De partij verwerpt haar oude soevereinistische lijn ten gunste van een pro-Atlantische, pro-NAVO- en pro-Europese lijn waar de Franse hogere middenklasse zich in kan vinden.

Het RN geniet steeds meer steun van de Franse werkgevers. Bardella intensiveert zijn ontmoetingen met CAC40-bedrijven (de 40 grootste beursgenoteerde bedrijven) en geeft toe aan de eisen van de belangrijkste werkgeversorganisatie van Frankrijk (MEDEF). Jean-Philippe Tanguy, parlementslid en verantwoordelijke voor het economisch beleid van de partij, beloofde hen dat er op economisch vlak continuïteit zou zijn met het beleid van Macron: "We hebben hen gezegd dat het RN zijn standpunt over tekorten zou handhaven en een geloofwaardig plan zou presenteren. De markten zullen streng voor ons zijn, dus we hebben geen andere keuze dan dit te doen."

Over de besparingen op de overheidsuitgaven die door de Europese Commissie worden geëist, zei Jordan Bardella, kandidaat-premier van het RN, dat hij "terug wil naar de budgettaire redelijkheid". Hij herhaalde dat hij zich bewust was van de beperkte speelruimte in de begroting en stelde voor meer te privatiseren en te snijden in openbare diensten. Op geen enkel moment is er sprake van om het geld te halen waar het zit door de zeer rijken of multinationals te belasten.

In de Franse media gaan ook stemmen op om het RN te verkiezen boven het NFP. De hoofdredacteur van Le Figaro, een groot traditioneel rechts dagblad, schreef in zijn hoofdartikel de dag na de 1e ronde: "Het programma van het RN is zeker zorgwekkend, maar aan de andere kant is er het antisemitisme, het islamogauchisme, de klassenhaat, de fiscale hysterie (...) het Nouveau Front Populaire is de vector van een ideologie die het land oneer en verderf zou brengen. (...) De keuze in de politiek is niet tussen goed en kwaad, maar tussen het verwerpelijke en het verkieslijke". Dit weerspiegelt de keuze van een deel van de grote bedrijven en het Franse establishment voor extreemrechts en de campagne tegen links.

Achter zijn zogenaamde sociale masker vormt extreemrechts met zijn pro-business agenda, zijn aanvallen op democratische rechten en zijn verdeel-en-heerspolitiek een dodelijk gevaar voor de werkende klasse.

Het Nouveau Front Populaire biedt een alternatief

Tegen deze achtergrond is het NFP erin geslaagd om zich in deze eerste ronde te profileren als het belangrijkste alternatief voor de opkomst van extreemrechts. Deze electorale alliantie van linkse partijen, die in enkele dagen moest worden opgericht, behaalde bijna 28% van de stemmen. Van de 577 zetels heeft het NFP er al 32 gewonnen in de eerste ronde en zich geplaatst voor de tweede ronde in 407 andere kiesdistricten.

Met zijn sociale en democratische programma, waaronder het schrappen van de Macron-hervorming en het verlagen van de pensioenleeftijd, het herinvoeren van een belasting op grote vermogens, het verhogen van de lonen, het verwerpen van de door Europa geëiste bezuinigingen op openbare diensten en het tegengaan van verdeeldheid en racisme, vormt het NFP een alternatief voor zowel extreemrechts van het RN als voor Macrons beleid van sociale afbraak. Dit programma heeft een groot deel van de jongeren voor zich gewonnen en hoop gegeven tegenover de opkomst van het Rassemblement National.

Het Nouveau Front Populaire is nog steeds het doelwit van aanvallen van een heel deel van de gevestigde orde, die het - en La France Insoumise in het bijzonder - zij aan zij met extreemrechts plaatst. Valse beschuldigingen van antisemitisme of islamogauchisme worden gebruikt om het uit te schakelen - zoals we al in andere Europese landen gezien hebben tegen links. Rechts en de partij van Macron gebruiken dit in het bijzonder door te weigeren om zich in de tweede ronde terug te trekken ten gunste van kandidaten van het NFP om uiterst rechts te blokkeren. Dit standpunt wordt ook verdedigd door vertegenwoordigers van rechts in België, zoals Georges-Louis Bouchez en Theo Francken. Dit alles komt er ook op neer extreemrechts in feite te bevoordeligen en de hoop te geven om toch een meerderheid te halen.

Maar de uitkomst ligt helemaal nog niet vast. Mobilisatie kan er nog steeds voor zorgen dat een aantal parlementsleden van het NFP wordt verkozen en dat het RN in de tweede ronde geen absolute meerderheid krijgt. Men kan het niet eens zijn met alle punten van het gemeenschappelijke programma, of met sommige deelnemers ervan (zoals de aanwezigheid van voormalig president François Hollande) die deze alliantie verzwakken, maar toch verdient dit Nouveau Front Populaire een volledige steun om een alternatief te bieden voor het liberale beleid van Macron en om te voorkomen dat extreemrechts aan de macht komt. Dit is een strijd die heel Europa aangaat.