De sanctierichtlijn : samenwerking met Fairwork (video)

Anne Vanbreuse : De Europese richtlijn 2009/52 legt minimumnormen vast voor sancties en maatregelen tegen werkgevers van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen. Deze Europese richtlijn werd omgezet in Belgische regelgeving door de wet van 11 februari 2013, die een reeks bepalingen, met name wat betreft de verplichtingen van de werkgever bevat.Zo moet de werkgever de geldigheid van de verblijfsvergunning van de buitenlandse onderdaan controleren voordat hij hem in dienst neemt. Hij moet de inspectiediensten ook een kopie van de verblijfsvergunning of informatie over de vergunning bezorgen. Hij moet er ook voor zorgen dat de aangiften van indiensttreding en vertrek van de werknemer worden ingevuld. Wat het loon van de werknemer betreft, heeft de buitenlandse werknemer recht op hetzelfde loon als een werknemer die legaal in het land tewerkgesteld is en een vergelijkbare arbeidsrelatie heeft.Er moet ook worden opgemerkt dat de werkgever hoofdelijk aansprakelijk kan worden gesteld voor de betaling van de kosten van repatriëring, verblijf, huisvesting of gezondheidszorg van de betrokken werknemers en hun gezinsleden. De wet specificeert ook andere aspecten van de verloning. Als de werknemer naar het buitenland is teruggekeerd, moet de werkgever, als hij hem nog loon verschuldigd is, het loon naar het buitenland storten. Als dit kosten met zich meebrengt, zal de werkgever deze moeten dragen. Als de werkgever niet beschikt over het adres of de bankgegevens van de werknemer in het buitenland, zal hij het nog verschuldigde loon moeten betalen aan de deposito- en consignatiekas. Deze wet voorziet in een systeem van hoofdelijke aansprakelijkheid inzake lonen. Dit systeem geldt als de werkgever het loon niet betaalt aan de buitenlandse onderdaan. Het loon kan dan worden teruggevorderd, er kan betaling opgelegd worden aan derden, de hoofdelijk aansprakelijke partijen. Deze derden kunnen de opdrachtgever, een hoofdaannemer of zelfs een tussenaannemer zijn, afhankelijk van het feit of er een keten van onderaannemers is of niet.
Niel Vandeput: Voor het Toezicht op de sociale wetten is het als arbeidsinspectiedienst een kerntaak de loon- en arbeidsvoorwaarden te verdedigen en af te dwingen voor alle werknemers die tewerkgesteld worden in België. Niet alleen voor werknemers die legaal in het land verblijven, maar ook voor werknemers die geen geldig verblijf hebben of een precaire verblijfssituatie hebben. Op zich hebben alle werknemers recht op het correcte loon waarvoor ze gewerkt hebben. Voor ons is het zeer gemakkelijk om dit af te dwingen. Wij kunnen naar de vakbond stappen. Wij kunnen eventueel zelfs naar de politie stappen. Wij kunnen zelf een procedure starten voor de rechtbank. Of wij kunnen ook klacht indienen bij de arbeidsinspectie. Voor mensen die geen geldig verblijf hebben of in een precair verblijf zitten, is dat veelal heel moeilijk en kunnen daarvoor bij ons terecht, zonder vrees dat ze effectief opgepakt en gerepatrieerd gaan worden. Wij gaan zoveel mogelijk hun klachten onderzoeken. Maar wat we wel gemerkt hebben, is dat het moeilijk is om dit te onderzoeken. De tewerkstelling is niet aangegeven. Er zijn vaak geen bewijzen. En ze komen pas bij ons klacht indienen als de tewerkstelling is afgelopen. Vandaar dat een samenwerking met Fairwork Belgium zeer interessant is. Zij gaan samen met die vreemde werknemers bewijzen verzamelen van de tewerkstelling in de vorm van berichten, foto's, video's. Van het moment dat wij die tewerkstelling kunnen bewijzen, kunnen wij ook effectief in het kader van de sanctierichtlijn onmiddellijk 3 maanden loon vorderen van de werkgever, zodat die werknemer op een correcte manier verloond wordt.
Jan Knockaert: Fairwork Belgium is een vzw die al twintig jaar werkt voor de arbeidsrechten van werknemers zonder wettig verblijf of met precair verblijf. Mensen zonder wettig verblijf zijn zeer kwetsbaar. Die hebben eigenlijk geen recht op een inkomen. Die hebben maar vijf opties om een inkomen te generen. Dat is bedelen, een vriend die hen helpt, sekswerk, criminaliteit of de informele arbeidsmarkt. Het merendeel van de mensen zonder wettig verblijf gaat werken op de informele arbeidsmarkt. In de informele arbeidsmarkt vind je zwartwerk en werkgevers die het niet al te nauw nemen met de regels. Wat je als gevolg kan hebben is heel veel uitbuiting, mensen die slachtoffer worden van een arbeidsongeval en gedumpt worden langs de kant van de weg, of een loon dat niet uitbetaald wordt. We hebben een voorbeeldcase van iemand die in een magazijn werkte. De werkgever had een loon van 1.500 euro beloofd. De persoon was aan het werk maar hij moest altijd langere dagen werken. Van 8 uur was geen sprake, het was onmiddellijk 10 uur per dag. Op het einde van de maand dacht de werknemer: oké, nu zal ik meer loon ontvangen. En wat bleek: de werkgever zei: ach, ik heb maar vijfhonderd euro. De rest van uw loon zal ik u de volgende maand betalen, want mijn klant heeft mij nog niet betaald. Jammer genoeg voor de werknemer bleek dit maand op maand hetzelfde verhaal. De schuld, zijnde lonen die niet betaald worden, gestolen loon eigenlijk, bleef zich dus maar opbouwen. De werknemer confronteerde de werkgever en werd door de werkgever op straat gezet omdat die te moeilijk deed. Hij kwam langs bij Fairwork Belgium en op basis van de elementen die hij had, berichten uit zijn gsm, foto's en video's die hij gemaakt had tijdens de tewerkstelling, een voicemailbericht dat ingesproken werd door zijn werkgever wanneer hij waar moest beginnen te werken op een bepaalde dag, bouwden we een dossier op en dienden klacht in bij het Toezicht op de sociale wetten. Het Toezicht op de sociale wetten ging aan de slag met die elementen en confronteerde de werkgever. De werkgever kon niet blijven ontkennen en heeft dan de situatie geregulariseerd.