Government of Samoa

09/06/2024 | News release | Archived content

LAUGA AUTU – AFIOGA FIAME NAOMI MATAAFA, PALEMIA I LE TATALAINA ALOAIA O LE MATAGALUEGA O FANUA MA FUAGAFANUA – (MINISTRY OF LANDS AND SURVEY)

ASO FARAILE, 6 SETEMA 2024 I LE 10:00 AM

Lau Susuga i le Taitai ole Sauniga, Susuga Tofiga Tusiane

Lau Afioga i le Sui Palemia

Afioga i Minisita ole Kapeneta

Lau Afioga i le Fofoga Fetalai ole Palemene

Lau Afioga i le Taitai ole Itu-agai

Afioga i Minisita Lagolago

Afifio Hai Komesina ma Amepasa o Malo mai Fafo

Faauluuluga o Matagaluega ma Faalapotopotoga a le Malo

Le Maualuga o Samoa ua potopoto

O le a to'a pea ia i tumu mauga puao o faasuaga, ae oaoa ai i Faleseu ma saa i maa o malie le paia maualuga ua aofaga potopoto i lenei taeao. E manatu o lea ua faamua le taulaga Sa i le Atua Tasi Tolu Paia ua faavae ai Samoa. Ua faaifo foi i ati-malie le lupe tuamafa ale Atua na filimalae i malae totofi o Samoa.

Ua o tatou feiloai i le avatuli ma le avafatafata ina ua au-o-manu fuafuaga a le tagata i le alofa o le Atua Silisiliese. O le a ou le toe fāloina le afa loloa a tautai o le vasa, pe toe tau faafuluina le pa sina i paia ma mamalu o Samoa. Talitonu o Samoa o le atunuu ua uma ona paelogo, uma ona mamanu faatiti o Tamalii, susu'i foi faatiu ma salasala a Tausala, ma fafatu faapale laei o Tupu ona upu.

O le 'auga o aute o le aso, o le tatalaina aloaia lea o le Matagaluega Fou o Eleele ma Fuagafanua. Ua umi o tapena ma fuafua mai lenei faamoemoe tāua ona o le eseese o itutino o le Malo o loo pulea ma faagaioia fanua o le Malo. Ua i ai lu'itau ma faafitauli ua maitauina ua tatau ai ona tuufaatasi i lalo o se Matagaluega poo se Faalapotopotoga e tasi. O nei lu'itau e aofia ai:

• Eseese aiaiga o lisi ma tau o loo tuuina atu mai itutino nei o le Malo (MNRE, SLC & STEC) i le mamalu o le atunuu;

• Ua faatupula'ia i latou o loo mananao ini fanua o le Malo e nonofo ai ma atina'e ae ua le lava le faasoa;

• E le o tutusa le faasoaina o fanua;

• E le o manino ni Faiga faavae mo le faaaogaina o fanua

• Tetele aitalafu lē totogiina o fanua lisi.

O le tausaga 2015 na muai faia ai se faaiuga ale Kapeneta FK(15)13 ina ia faatino se fuafuaga e tuufaatasia ai i lalo o se Matagaluega poo se Faalapotopotoga e tasi a le Malo auaunaga mo eleele o le Malo o loo faafoe e le MNRE, STEC ma le SLC. Sa tofia ai se Komiti Faapitoa e galulue e faamaopopo galuega faatino ina ia maioio lelei galuega mo lenei faamoemoe tāua.

O le tausaga na sosoo ai 2016 sa toe tuuina mai ai le isi faaiuga a le Kapeneta FK(16)30 e faatonuina ai le Komiti ina ia faamanino atu faamaumauga o Faaiuga ale Malo i le tausaga 1991, lea sa faataoto ai itutino o le Malo (MNRE, SLC ma le STEC) o loo gafa ma Eleele ma Fanua o le Malo.

O le 2017 sa toe tuuina mai ai le isi faaiuga ale Kapeneta FK(17)03 ma tofia ai le Minisita o Punaoa Faalenatura ma le Siosiomaga (MNRE) ma le Minisita o Faalapotopotoga a le Malo (MPE) ina ia tuuina atu se lipoti e faatatau i le faagasologa o lenei galuega i le Kapeneta ma faamautu ai le aofa'iga tonu o fanua o loo umia e le Faalapotopotoga o Esetete Tausi (STEC), Faalapotopotoga o Eleele o le Malo (SLC) ma le Komiti Faatino o Ele'ele (MNRE).

O le 2018 na tuuina atu ai le lipoti ale Komiti Faapitoa i le Kapeneta FK(18)32 ma faamaonia ai vaega nei:

• Faaauau galuega ma matafaioi ale MNRE, STEC ma le SLC i le mata'ituina o eleele o le Malo;

• Tapena fuafuaga (Master Plan) mo le faaaogaina o eleele o le Malo e galulue faatasi ai itutino nei o le Malo;

• Faaauau galuega e faamanino atili ai fanua o le Malo e aofia ai le toe faamaninoina o tuaoi (re-survey) aemaise o le resitalaina o fanua;

• Ia toe silasila i Tulafono uma o aafia ai eleele o le Malo i lalo o le MNRE, STEC ma le SLC; ma

• E ao foi ona manino i le faatulagaga o le resitala o fanua o loo aiaia i lalo o le Faavae, aemaise o ituaiga (status) o fanua e pei o fanua faaleaganuu, fanua o le Malo ma fanua umia saoloto.

A maitau mai, ua tele tausaga o fuafua ma tapena lenei faamoemoe tāua ma o le masina o Fepuari 2024 sa tuuina mai ai loa le faaiuga a le Kapeneta FK(24) Faapitoa 03 e faapea: Fetuuna'iga o Auaunaga mo le Mata'ituina o le Puleaina ma le Faafoeina Lelei o Eleele ma Fanua Faaleaganuu, Faale-Malo ma Fanua Umia Sa'oloto.

O lenei faaiuga a le Kapeneta na faamaonia ai loa le faatuina o le Matagaluega Fou mo Eleele ma Fuagafanua (Ministry of Lands and Survey) mo le mata'ituina o le puleaina ma le faafoeina lelei o eleele uma i le atunuu.

O le aso muamua 1 Iulai 2024 sa amata aloaia ai le Matagaluega fou i le maea ai ona pasia e le Palemene le vaega tupe e $8.5 miliona tala e faagaioi ai mo le tausaga faaletupe Iulai 2024 ia Iuni 2025. Ua i ai le fuafuaga e toe talosagaina i le Tala Faaopopo o le Tupe ia Tesema 2024 se isi vaega tupe mo le Matagaluega Fou lenei.

Faafetai

E avea ai lenei avanoa e momoli ai le faafetai tele i le afioga i le Minisita o Eleele ma Fuagafanua, Afioga Toeolesulusulu Cedric Schuster e tusa ai ma le unaia malosi ina ia vave ona faatuina le Matagaluga Fou lenei. E fia faafetaia foi le Komisi o Galuega a le Malo i le tapenaina o le auivi (organisational structure) ua vave ai ona amata aloaia le Matagaluega o Eleele ma Fuagafanua. Momoli foi le faamalo ma le agaga o le faafetai i aufaigaluega sa galulue i le MNRE, SLC ma STEC i le lagolagosua ua faigofie ai ona faatino lenei galuega tele a le tatou Malo. Ou te faamalo foi i le lagolago a Komiti Faatonu ma le Matagaluega o Faalapotopotoga a le Malo, faapea le Matagaluega o Tupe, le Ofisa o le Suetusi Sili ma le Ofisa o le Loia Sili i galuega moomia mo lenei laasaga taua.

Upu Faaiu

A matalatala puna o matagi ia momoli mai e savili o faamanuiaga e tele mai le Atua o le mata'isau o le ola mo lo outou soifua faafualoloa i faiva ma tofiga. Ia faamanuia mai le Atua i le Matagaluega Fou o Eleele ma Fuagafanua.

Soifua ma ia manuia.

OFFICIAL GOVERNMENT STATEMENT BY THE HON PRIME MINISTER, Afioga FIAME NAOMI MATA'AFA AT THE OFFICIAL OPENING OF THE NEW MINISTRY OF LANDS AND SURVEY @ FALESAMOA FALE, TUANAIMATO GOLF COURSE

Rev. Tofiga Tusiane

Hon. Deputy Prime Minister

Hon. Ministers of Cabinet

Hon. Speaker

Leader of the Opposition

Associate Ministers

Members of Parliament

Diplomatic Corps

Heads of Government Ministries and Corporations

Ladies and Gentlemen

Today marks another milestone with the official opening of the new Government Ministry of Lands and Survey to manage all Government lands that were previously under three (3) different Government Entities comprising of the Ministry of Natural Resources and Environment (MNRE), Samoa Land Corporation (SLC) and Samoa Trust Estates Corporation (STEC).

In 2015 the Government indicated its intent to bring all government lands under one entity. This requires a stock take of all government lands, the review of the legislation governing said lands, the recording/registrations of lands and the use of these assets.

The establishment of this new Ministry will deliver an updated and comprehensive policy framework to the holding, management and usage of lands in Samoa inclusive of Government, private and customary. $8.5m has been allocated in the current budget for the new Ministry and the transitioned legislation will lead into a new bill at the end of this year.

I wish to thank the Hon. Minister of MNRE, SLC and STEC, Hon. Toeolesulusulu Cedric Schuster for spearheading this crucial and new development that we have witnessed today. I would also like to acknowledge the active participation of the Public Service Commission in planning and formulating the new organisational structure that has enabled the new Ministry of Lands and Survey to operate. I commend also the support of the SLC and STEC Boards and the Ministry of Public Enterprise, as well as the Ministry of Finance and the Offices of the Auditor General and Attorney General to the work needed by our Government for this milestone event.

Last but not least to our employees or staff formerly under MNRE, SLC and STEC who have cooperated, supported and will be or are now part of the new Ministry, many thanks to you all. You are all now instrumental in delivering the stated objectives for the new Ministry of Lands and Survey.

God Bless

Soifua

Photo by Government of Samoa (Leaosa Faaifo Faaifo)

September 17, 2024