Co nęka polski biznes? – bariery w biznesie w 2024 r.

Koszty pracy i wysokie ceny energii najmocniej przeszkadzają polskim firmom

Zdaniem polskich przedsiębiorców to koszty pracy są w tym roku najbardziej dokuczliwą barierą, która utrudnia rozwój biznesu - wskazało na nią aż 86% respondentów biorących udział w badaniu International Business Report prowadzonym na zlecenie Grant Thornton. Niewiele mniej zarządzających firmami - bo 83% - wymieniło także wysokie ceny energii jako "bardzo silną" lub "silną" przeszkodę w prowadzeniu biznesu.

Wysokie koszty pracy barierą na lata

Napięta sytuacja na rynku pracy w połączeniu z wysokimi wskaźnikami inflacji zaowocowała w 2023 r. wzrostem płac - w ujęciu nominalnym wynagrodzenia Polaków wzrosły o 12,5 proc., a dynamika podwyżek była dwucyfrowa przez wszystkie 12 miesięcy. Także w roku 2024 płace powinny rosnąć w dwucyfrowym tempie, a oprócz tego mamy do czynienia ze znacznymi wzrostami płac w sektorze publicznym oraz dwukrotną podwyżką płacy minimalnej.

Nic więc dziwnego, że przedsiębiorcy właśnie koszty pracy wskazali w tym roku jako najbardziej uciążliwą barierę hamującą rozwój biznesu - deklaruje tak 86% badanych, z czego 34% postrzega ją jako "bardzo silną" przeszkodę. Polska wyróżnia się pod tym względem na tle wszystkich 32 przebadanych krajów - znacznie przekracza średnią dla całej grupy, która wyniosła 48%, a także dla państw europejskich - na poziomie 51%.

Jak wskazuje Marcin Mrowiec, główny ekonomista Grant Thornton, biorąc pod uwagę sytuację demograficzną - ciągły odpływ netto pracowników z rynku pracy - bariera wysokich kosztów pracy prawdopodobnie również w kolejnych latach będzie królować w podobnych zestawieniach. Jego zdaniem odpowiedzią przedsiębiorstw powinno być zwiększanie efektów skali poprzez inwestycje w automatyzację i robotyzację, wychodzenie na rynki zagraniczne oraz konsolidowanie wokół siebie mniejszych graczy.

Ceny energii spędzają przedsiębiorcom sen z powiek

Mimo, że od czasu kryzysu energetycznego z 2022 r. ceny energii wyraźnie spadły, to nadal utrzymują się na wysokim poziomie. Część przedsiębiorców może liczyć na limity ustalone w ramach maksymalnych cen energii elektrycznej czy wsparcie w ramach programów rządowych, jednak ceny energii nadal spędzają przedsiębiorcom sen z powiek i są drugą najczęściej wymienianą barierą w prowadzeniu biznesu - deklaruje tak 83% badanych (połowa z nich określa tę barierę jako "bardzo silną").

Także pod tym względem polscy przedsiębiorcy wybijają się na tle firm przebadanych na świecie i w Europie. W ramach tej bariery średnia na świecie wynosiła 51% natomiast wśród europejskich odpowiedników - 55%.

Niepewność ekonomiczna nadal silną barierą w polskim biznesie

Na miejscu trzecim wśród barier w rozwoju firm w Polsce znalazła się ponownie niepewność ekonomiczna, którą odczuwa blisko 3/4 zarządzających firmami. Mimo, że polscy przedsiębiorcy w ostatnich latach musieli nauczyć się funkcjonowania w warunkach podwyższonej niepewności - najpierw w związku z epidemią COVID-19, a następnie w cieniu działań zbrojnych toczących się za naszą wschodnią granicą - to nadal na ich decyzje rozwojowe mocno wpływa potencjalna niestabilność otoczenia gospodarczego.

Prognozy Grant Thornton zakładają, że rok 2024 przyniesie przyspieszenie wzrostu polskiej gospodarki, napędzane głównie konsumpcją prywatną, a w II połowie roku jest nadzieja na ożywienie inwestycji. Nie znikają jednak zagrożenia ekonomiczne związane z wojną w Ukrainie i cenami surowców, a także decyzjami głównych banków centralnych w obliczu wysokiej inflacji i trudnej sytuacji geopolitycznej.

W konsekwencji 71% właścicieli i zarządzających firmami w Polsce wskazało niepewność ekonomiczną jako "silną" lub "bardzo silną" barierę, a wśród grupy badanych państw wyprzedziły nas jedynie Singapur i Argentyna. Średnia dla wszystkich ankietowanych wyniosła 55%, a w przypadku krajów europejskich - 53%.

Kolejne miejsca w zestawieniu barier zajęły biurokracja (56%), problemy z dostępem do wykwalifikowanych pracowników (51%), brak zamówień (40%) oraz dostęp do finansowania (28%).

Jak zmienić bariery w impuls do rozwoju?

Rok 2024 jest kolejnym rokiem z rzędu, w którym rynek poddaje przedsiębiorców w Polsce sprawdzianowi z zarządzania. I to zarówno w perspektywie strategicznej, jak i na bieżąco podejmowanych działań operacyjnych. Wysokie koszty pracy i nadal silna presja płacowa, wysokie koszty energii, niestabilna sytuacja geopolityczna i generalna niepewność o przyszłość koniunktury gospodarczej wywołują uzasadnione obawy przedsiębiorców i menedżerów, wymuszając na nich adekwatne działania.

Pracując z przedsiębiorcami na co dzień, widzimy, że nie pozostają oni bierni i dostosowują swoje strategie i taktyki. Są to zarówno strategie ucieczki do przodu, jak i adaptacyjne, reorganizacje i restrukturyzacje. W ciągle zmieniającej się rzeczywistości, oprócz działań w obszarze zmiany modelu biznesowego, strategii działania, kosztów, przychodów, zarządzania marżą, ważne są kompetencje ludzi, którzy zarządzają biznesami - zdolność przewidywania, zdolność do adaptacji, odporność, uważność, elastyczność, podejmowanie decyzji w warunkach niepewności, zdolność do komunikowania i zarządzania zmianą.

Dla wielu firm przeciwdziałanie barierom może być dodatkowym impulsem rozwojowym. Poszukiwanie innowacji, usprawnień czy nowych szans rynkowych może sprawić, że przedsiębiorcy nie tylko skutecznie pokonają nękające ich bariery, ale wręcz wejdą na wyższy poziom. Czas kryzysu to bowiem czas refleksji strategicznej, a taka refleksja może wyjść firmie tylko na dobre.

Badanie opisane w niniejszym materiale jest prowadzone na zlecenie Grant Thornton International w ramach cyklu International Business Report. Co roku realizowane jest wśród 10 tys. właścicieli lub członków zarządu średnich i dużych przedsiębiorstw na świecie. W Polsce od 2020 r. badanie prowadzone jest metodą CATI (wywiady telefoniczne) przez firmę Biostat, co roku wśród właściciel i członków zarządu 100 średnich i dużych przedsiębiorstw. Ostatnia edycja badania prowadzona była w I kwartale 2024 r.